Благовещен районында урып-йыйыу эштәре ҡыҙыу бар

Ужым бойҙайын, яҙғы бойҙайҙы, көнбағышты, кукурузды баҫыуҙарҙан благовещен хеҙмәтсәндәре ямғырҙар араһындағы тәнәфестәрҙә йыя.
Былар бөтәһе лә ҡандан килә
Йәйге бер көн, йылды туйҙыра, тиҙәр халыҡта. Был иген урып-йыйыу эшендә яҡшы һөҙөмтә күрһәткән хеҙмәтсәндәргә ҡағыла. Урып-йыйыу эштәре ҡыҙған мәлдә «Дуҫлыҡ» яуаплылығы сикләнгән йәмғиәте комбайнеры Рөстәм Ғималетдинов нормалаштырылған эш көнө тураһында хыялланмай ҙа. Әммә уның хеҙмәте, тимәк, түләү ҙә, көндәр менән түгел, ә сәғәттәр менән үлсәнә. Былтырғы урып-йыйыу миҙгелендә Башҡортостандағы уртаса эш хаҡынан ул күпкә күберәк аҡса эшләгән.
- Бында 2015 йылдан алып эшләйем. Көн һайын түгел. Минең төп эшем - ҡошсолоҡ фабрикаһында аппаратсы. Сменанан һуң бында киләм, - ти Рөстәм Рәдиф улы.- Атайым Рәдиф Фәйзулхаҡ улы 20 йылдан ашыу ауыл хужалығында эшләгән. 12 йәшлек улым Богдан – минең төп ярҙамсым. Йыш ҡына минең менән килә һәм иртә таңдан кискә тиклем баҫыуҙа була. Комбайн менән идара итергә өйрәнә. Былар барыһы ла ҡандан киләлер ул.
Рөстәм Рәдиф улы ҡатыны Наталья Геннадьевна менән Благовещенда йәшәй. Уларҙың Үрге Иҙәк ауылында ҙур баҡсаһы ла бар. "Йәшелсәнең үҙебеҙҙән артҡанын һатабыҙ, - ти Рөстәм Ғималетдинов. - Вахталарҙа йөрөргә кәрәкмәй, районда ла яҡшы аҡса эшләргә мөмкин. Тик теләк кенә булһын”.
«Дуҫлыҡ» етәксеһе Динар Йылҡыбаев һөйләүенсә, әгәр элек урып-йыйыу кампанияһы ҡоролоҡ арҡаһында көсөргәнешле булһа, быйыл икенсе һөжүм - ерҙә артыҡ дымдың күплеге борсоуға һала. Бөгөнгә хужалыҡта ужым культураларын йыйыу тамамланған, 800 тонна иген һуғылған. "Ҡайһы бер сәсеүлектәр үлә һәм яраҡһыҙға әйләнә. Өлөшләтә ятып ҡалыу, хатта игендең башаҡта шытып сығыу осраҡтары ла бар, - ти Динар Данир улы. – Быйыл яҙғы сәсеүҙе ғәҙәттәгенән һуң башланыҡ, тупраҡтың йылыныуын көттөк. Шуға күрә вегетация осоро һуңыраҡ башланды. Был ниндәйҙер кимәлдә үҫемлектәрҙе ауырыуҙарҙан һаҡларға ярҙам итә.
«Урып-йыйыу еңел булмай. Икмәк өсөн көрәш - ҡатмарлы процесс. Бигерәк тә һауа шарттары яҡшы булмағанда, - ти Рөстәм Ғималетдинов. Әммә кешеләр тырышып эшләй, уларҙың хеҙмәте предприятиеның да тотороҡлолоғо менән бәйле икәнен аңлайҙар».
Дүрт метрлыҡ көнбағыш үҫкән
«Илек» крәҫтиән-фермер хужалығы хеҙмәтсәндәре лә үҙ алдына ошондай бурыс ҡуя. Беҙ ауылға килгәндә, баҫыуҙа эшләүселәрҙең эше бик ҡыҙыу бара ине. Улар иртә торалар – яҡынса 5.30 сәғәттә. Сөнки баҫыуға килеп, техниканы әҙерләргә, комбайнға яғыулыҡ тултырырға, ураҡты тикшерергә, нимәнелер майларға, күтәрергә, әйләндерергә кәрәк. Аҙаҡ ураҡҡа тотонорға мөмкин.
«Быйыл бойҙай, арыш, борсаҡ, һоло, кукуруз һәм көнбағыш сәстек. Һуңғыһы 4,5 метр бейеклеккә етә, - ти Башҡортостандың атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре, механизатор Фидерат Фәтхинуров. - Бөгөнгө көндә хужалыҡта 300-ҙән ашыу һыйыр иҫәпләнә, шуларҙың 150-һе һауын көтөүе. Улар өсөн беҙ тулы күләмдә, хатта запас менән сенаж, силос, бесән әҙерләнек.
Фидерат Сәйетнур улы әйтеүенсә, уның бөтә тормошо тыуған төйәге - Иҫке Илек ауылы, «Ҡыҙыл байраҡ» колхозы, «Илек» крәҫтиән-фермер хужалығы менән бәйле.
"Элек эшләү күңеллерәк ине, бик күп халыҡ булды, ә хәҙер беҙ аҙ, йәштәр юҡ тиерлек. Күптәр ҙур ҡалаларҙа уҡырға ынтыла. Аҙаҡтан тыуған ауылына бик аҙҙар ғына ҡайта. Әммә беҙҙең районда ундайҙар бар, - тип һөйләй ир. - Башҡортостан Башлығы Радий Хәбировтың агросәнәғәт комплексына булышлыҡ итеүгә ҙур иғтибар бүлеүе яҡшы. Был бит иҡтисадтың нигеҙе. Ауыл хужалығы эш урындарын һәм аҙыҡ-түлек хәүефһеҙлеген тәьмин итеүҙә төп роль уйнай. "Ҡыҙыл байраҡ «ты бөтөргәс, беҙҙә ферма булмаясаҡ, баҫыуҙар буш буласаҡ, тип уйлағайным. Хәҙерге етәкселәрҙең барыһын да үҙ ҡулдарына алыуы яҡшы. Ауыл хужалығы техникаһы даими яңыртыла. Былтыр, мәҫәлән, комбайн һатып алдыҡ. Фермерҙарға гранттар, субсидиялар һәм льготалар кеүек төрлө ярҙам ҡоралдары бар. Благовещен районында күптәрҙең уларҙы файҙаланыуын беләм".
Шуны ла билдәләп үтергә кәрәк, Башҡортостан Башлығы Радий Хәбиров ауыл хужалығы тармағын технологик үҫтереүҙе эштең өҫтөнлөклө йүнәлештәренең береһе тип иҫәпләй. "Ауыл хужалығы техникаһы паркын әүҙем яңыртыуҙы дауам итәбеҙ. «Росагролизинг» аша техника менән тәьмин итеү күләме буйынса беҙ – илдә дүртенсе, – тип билдәләне төбәк етәксеһе. - Һуңғы йылдарҙа импортты алмаштырыу менән әүҙем шөғөлләнә башлауыбыҙ мөһим. Үҙебеҙҙә ауыл хужалығы машиналары эшләүҙе үҫтерәбеҙ.
Радий Хәбиров аҙыҡ-түлек һәм эшкәртеү сәнәғәтен яңыртыуға ла айырыуса иғтибар бүлә. Башҡортостанда аграрийҙар һәм эшкәртеүселәр дәүләт ярҙамы саралары менән әүҙем файҙалана.
Һандар телендә
Благовещен районында 29 авгусҡа планлаштырылған иген культураларының 10 проценты йыйып алынған,- тип һөйләне ауыл хужалығы бүлеге начальнигы Рөстәм Рәхимов. Ике мең тоннанан ашыу иген йыйып алынған. Уртаса уңыш гектарынан 18,4 центнерға етә. Мал аҙығы культуралары сәселгән бөтә майҙандарҙан тиерлек йыйып алынған, сенажға кукуруз һәм көнбағыш йыйыуҙы тамамларға ҡалған.
“Әлегә беҙ бойҙай өсөн борсолоу кисермәйбеҙ. Ә бына иртә өлгөргән сорттары өлгөргән хужалыҡтар бойҙайҙың тамырына шытып сығыуы арҡаһында уңышын юғалтыу ҡурҡынысы алдында тора. Рапс менән ҡатмарлы хәл килеп сығыуы ихтимал. Уны урып-йыйыу ваҡыты етмәү сәбәпле, уңыш юғалтыуҙары минималь булыр тигән өмөт бар”, - ти Рөстәм Марат улы.