Йортһоҙ эттәрҙең өйөрҙәре благовещендарҙы ҡурҡытыуҙы дауам итә.

Йортһоҙ эттәрҙең өйөрҙәре благовещендарҙы ҡурҡытыуҙы дауам итә. Социаль селтәрҙәрҙә халыҡ көн һайын тиерлек ошо хаҡта ялыуҙар яҙа. Эйе, хайуандарҙы тотоп алалар, эйе, уларҙы стерилләйҙәр. Әммә бынан эт эт булыуҙан туҡтамай, һәм ул артабан да хәүеф тыуҙырыуын дауам итә.
Әйләнеш
«Дарыухана» туҡталышында ҡарауһыҙ ҡалған эттәр өс көн рәттән кешеләрҙе ҡурҡыуҙа тотҡан, тип яҙҙы социаль селтәрҙә Благовещен ҡалаһында йәшәгән Алена А.Эттәр уның үҙенә һөжүм иткән, уны тешләп, тәнен күгәртеп бөткәндәр. Был ҡатын берәҙәк эттәрҙе тотоусыларға шылтырата, әммә уның хеҙмәткәрҙәре килмәй.
Былтыр Башҡортостан урамдарында 17 меңдән ашыу ҡарауһыҙ ҡалған эт тотолған, уларҙың 226 - һы - Благовещенда. Отчеттарға ҡарағанда, уларҙың 92,5% стерилләнгән.
Ә бына уларҙың артабанғы яҙмышы төрлөсә була. Башҡортостан Республикаһының ветеринария буйынса дәүләт комитеты рәйесе Азат Йыһаншин билдәләүенсә, 2023 йылда эттәрҙең 14 меңдән ашыу төрө элекке йәшәү урындарына ҡайтарылған, 759-ы өсөн иҫке йәки яңы хужалар табылған, 579-ы эвтаназияға дусар ителгән, 207-һе төрлө сәбәптәр арҡаһында һәләк булған.
"Күсмә эттәрҙе стерилләштереү йәки кастрациялау - проблеманы өлөшләтә генә хәл итеү. Был процедуралар нәҫелде дауам итеү ресурсын алып ташлай, әммә уларҙа иҫән булыу инстинкты ҡала, - ти Эске эштәр министрлығының Благовещен бүлеге кинолог-инспекторы Винер Суфиянов. - Эттә һәр ваҡыт аҙыҡ-түлекте, биләмәне һаҡлау ихтыяжы буласаҡ. Дүрт аяҡлылар кешеләргә нейтраль һәм хатта ыңғай ҡараһа ла, хайуандарҙа һәм кешелә аралашыу сигналдары бөтөнләй төрлө. Агрессияны эттәрҙең элементар сигнал системаһын аңлап иҫкәртергә мөмкин. Әгәр ял итеүсе эттәр өйөрө янында, мәҫәлән, балалар йүгерә, ҡысҡыра икән, эттәр ҙә быға яуап бирә ала.
Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы - Ҡоролтай рәйесе Константин Толкачев билдәләүенсә, былтыр төбәктәргә хужаларһыҙ хайуандар менән эш итеү тәртибен үҙаллы билдәләү хоҡуғын биргән федераль закон ҡабул ителгәндән һуң, ҡайһы бер субъекттар үҙ ҡарарҙарын тормошҡа ашыра башлаған. Башҡортостанда ла яңы төбәк законы концепцияһы өҫтөндә эш башланды. Константин Толкачев һүҙҙәренсә, ул сетерекле ҡараш талап итә. Популистик түгел, ә ысынбарлыҡта эшләгән закон кәрәк, ул бер үк ваҡытта хайуандарға кешелекле мөнәсәбәт тәьмин итә, уларҙың һанын арттырыуҙы тотҡарлай һәм кешеләрҙе күсмә эттәр һөжүменән һаҡлай. "Был мәсьәләләр бер-береһенә ҡаршы килергә мөмкин, шуға күрә бында баланс табыу мөһим. Ҡайһы бер коллегаларыбыҙ төбәк закондарын ҡабул иткән дә инде. Уларҙың ҡараштары һәм ҡарарҙары төрлө булһа ла, тәжрибәһен өйрәнәсәкбеҙ, методик базаны көсәйтәсәкбеҙ һәм эксперттарҙың һәм активист-йәмәғәтселәрҙең фекерен иҫәпкә алып, үҙ позициябыҙҙы әҙерләйәсәкбеҙ», - тип билдәләне ул.
Һөҙөмтәһеҙ булһын өсөн
Винер Суфиянов һүҙҙәренсә, ҡарауһыҙ ҡалған эттәрҙе ашатып, ҡайһы берәүҙәр хайуандың билдәле бер ваҡытта ашарға килтереүенә күнегеүен аңламай. Әгәр, мәҫәлән, зооирекмәндең ауырыуы, ял итергә китеүе йәки мәшғүл булыуы һәм онотолоуы? Хайуан көтә һәм көйәләнә, ә нервылы эт, ҡағиҙә булараҡ, агрессив була. Ул башҡа өлкәндәрҙән һәм, иң ҡурҡынысы, балаларҙан аҙыҡ алырға тырыша. Бала ҡурҡып, ҡасырға маташа һәм тап ошо мәлдә фажиғә булыуы ихтимал.
Әгәр эт ныҡлап өрөп, кешегә һөжүм итһә, хәүеф, ҡағиҙә булараҡ, бик аҙ. Шулай итеп хайуан сит кешене ҡурҡытырға һәм уны территориянан ҡыуып сығарырға тырыша. Әгәр эт өндәшмәй йәки ыңғырашып һөжүм итһә, эҙемтәләр күпкә етдиерәк булыуы мөмкин.
-Әгәр йәшеренергә урын юҡ икән, ҡом, ер йәки ҡар һауытын алып, йүгереп килгән хайуандың күҙенә ташлағыҙ. Йәйгеһен, эргәлә һыу ятҡылығы булһа, һыуға инегеҙ: ул тәрән булмаһа ла, эт һеҙгә барып етергә тырышасаҡ, уны һыу бөртөктәре менән ҡаршылағыҙ, ул туҡтаясаҡ, - тип өҫтәй кинолог-инспектор.
Ҡулсатыр, мәҫәлән, ҡалҡан кеүек эшләй, уны бер-бер артлы асып, ябып, этте аптырашта ҡалдырырға мөмкин. Хайуандың иғтибарын ситкә йүнәлтеү өсөн уға өҫ кейемегеҙҙе ташлағыҙ. Эт уның ауырлығын тойоп та, юғалып ҡаласаҡ.
Агрессив эт менән көрәштә төрлө әйберҙәр ҡулланырға мөмкин. - Һөҙөмтәле сара - газ баллоны, - ти белгес. Хәтерегеҙҙә тотоғоҙ: газ һеҙҙе һуҡырайтмаһын өсөн уны елгә һиптерергә кәрәк. Юғиһә, һеҙ бөтөнләй яҡланмаҫһығыҙ. Әммә кеше өсөн дә, хайуан өсөн дә иң зарарһыҙ ҡорал - эттәрҙе ультратауыш менән ҡурҡытыу. Уны төймәгә баҫып, дүрт аяҡлыға табан йүнәлтеү генә етә, эт аптырашта ҡала йәки ситкә китә.
Ҡурҡмағыҙ - аҡылһыҙ кәңәш
Яҙын күсмә эттәр бик асыулы йөрөй. Һәм кешеләр уларҙың тәртибен алдан күҙаллай алмай. Хайуандың аңлайышһыҙ ҡылығынан оло кешегә лә, балаға ла бик ҡурҡыныс.
- Ҡурҡмаһын тип әйтеү аҡылһыҙлыҡ. Хис-тойғолар кисереүҙән туҡтау мөмкин түгел. Иң мөһиме - кәрәкмәй. Эттәр ҡаршыға килһә, ҡурҡыуһыҙ атларға кәрәкмәй. Икенсе юлға сығырға йәки уларҙың өйөрө ҡасҡансы көтөргә кәрәк. Дәрескә һуңлайым тип һаулығын хәүеф аҫтына ҡуйырға тейеш түгеллеген балаға аңлатыу бик мөһим. Әгәр эттәр китмәһә, уҡыусы башҡа үтеп барыусыларға ҡушыла һәм хәүефле участканы коллектив рәүештә үтә ала, - ти Винер Суфиянов. - Баланың портфеленә йәки кеҫәһенә электр шокерын йәки газ баллонын һалыу - хәүефле кәңәш. Унан үҙе йәки башҡа кешеләр зыян күреү ихтималлығы бик ҙур. Электр шокерын «дошман» һуҙылған ҡул арауығында ғына ҡулланырға мөмкин. Әгәр ҙә эт тыныс ҡына тороп, электр разряды эшләтеп ебәрелгәнен көтә тип уйлаһағыҙ, һеҙ бик ныҡ яңылышаһығыҙ. Газ баллонына килгәндә, уны эттән һаҡланыу урынына мәктәптә осраҡлы рәүештә һиптереү хәүефе лә бар. Әгәр бала үҙ юлындағы хайуандарҙан ҡурҡа икән, уларҙың өйөрө тотолғансы, хәүефһеҙ маршрут табығыҙ йәки уны мәктәпкә тиклем оҙатығыҙ.
Кешеләрҙең фекерҙәре
Күпселеге, ҡала буйлап хужаһыҙ эттәр өйөрөнөң йүгереп йөрөүенә ышана. Бында иң элек кешеләр ғәйепле. Әммә был проблема хәл ителергә тейеш. “Мин ҡалала ҡарауһыҙ ҡалған хайуандарҙың булыуына ҡаршы. Мин уларҙы бик яратам, әммә хужаһыҙ эт ҙур хәүеф тыуҙыра. Һыуыҡ, аслыҡ, ауырыуҙар бер кемде лә яҡшыраҡ итмәй. Уларҙы теркәү һәм кире ебәреү - мәғәнәһеҙ шөғөл. Аңлайым, ҡыҙғаныс, әммә балаларҙың һәм өлкәндәрҙең һаулығы һәм ғүмере минең өсөн күпкә ҡәҙерлерәк”, - ти күп балалы әсә Ирина Семендяева.
Район халҡы әйтеүенсә, ҡарауһыҙ ҡалған хайуандар ҡалала ғына түгел, ауылдарҙа ла бар.
“Көҙөн тыҡрыҡта дүрт эт балаһы барлыҡҡа килде. Урамда беренсе һыуыҡтар башланыу менән, бер көсөктө күрше ҡатын, икенсеһен беҙ алдыҡ. Ҡалғандарын урынлаштырыу маҡсаты менән, уларға ла хужа эҙләп ҡараныҡ. Урамда көсөктәргә йәшәүе айырыуса ауыр, - ти Николаевка ауылында йәшәүсе Елена Акитарова. - Хәҙер беҙҙә ике эт бар. Был тәү сиратта, оло яуаплылыҡ. Уларҙы ҡарау, ваҡытында ашатыу, прививкалар ҡуйыу зарур. Ирем менән уларҙы бәйләп ҡуйыу идеяһын хупламайбыҙ. Шуға күрә уларға вольер төҙөнөк. Бер көн кеше хайуанды ҡулға эйәләштереп, ә икенсе көндө уны ҡарамауҙың нимә икәнен аңлар тип ышанам. Сөнки беҙ уларҙың ғүмере өсөн яуаплыбыҙ.
Иҫегеҙгә төшөрәбеҙ, ҡарауһыҙ ҡалған хайуандарҙы тотоуға ғаризалар 8-9625331800, 8(34766)2-21-04 телефондары буйынса ҡабул ителә. Ғариза биреүсенең телефон номерын һәм эттәрҙең ҡайҙалығын күрһәтергә кәрәк.